Kαθεστώς απόλυτης διασφάλισης της διαφάνειας στις συναλλαγές, της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς και των ορθών σχέσεων μεταξύ ασφαλισμένων και ασφαλιστικών εταιρειών, ορίζει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο μέσα από νομοθετημένες εθνικές διατάξεις, πράξεις της Τραπέζης της Ελλάδος, κοινοτικές Οδηγίες – Κανονισμούς και αποφάσεις των δικαστηρίων που πλέον αποτελούν νομολογία. Μάλιστα, φέτος, ενσωματώνονται στο δίκαιο της χώρας και νέοι Κανονισμοί, καθώς και η Οδηγία IDD, που έρχονται να προστεθούν στο… οπλοστάσιο το οποίο διαθέτει η πολιτεία προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο κλάδος θα αναβαθμίσει περαιτέρω τα ποιοτικά του standards. Το AM επιχειρεί να κωδικοποιήσει το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, προκειμένου να αναδείξει βασικά του σημεία, αλλά και να δημιουργήσει ένα χρηστικό εργαλείο για όποιον θελήσει να προσφύγει στο νόμο.
των Πλάτωνα Τσούλου και Βίκυ Γερασίμου
Σήμερα, λοιπόν, ισχύουν τα ακόλουθα:
ν.4364/2016: Πρόκειται για το νόμο με τον οποίο αναθεωρήθηκε το Ν.Δ. 400/70 που αποτελούσε το κύριο νομοθέτημα για τη λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς. Ο νέος νόμος, με τον οποίο ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο το Solvency II, επικεντρώθηκε κυρίως σε θέματα μακρό-εποπτείας του κλάδου, αφήνοντας σε δεύτερο πλάνο τη μικρόεποπτεία, ζητήματα δηλαδή τα οποία αφορούν στις σχέσεις ασφαλιστικής εταιρείας-ασφαλισμένου.
ν.2496/97: Πρόκειται για το νόμο ο οποίος δίνει, μεταξύ άλλων, έμφαση στον τρόπο σύναψης της ασφαλιστικής σύμβασης και όχι στην προσυμβατική ενημέρωση των καταναλωτών. Την εξατομικευμένη ενημέρωση του ασφαλισμένου θα ρυθμίσει η οδηγία IDD περί ασφαλιστικής διαμεσολάβησης η οποία θα ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο τον ερχόμενο Ιούνιο και θα τεθεί σε εφαρμογή τον Οκτώβριο.
Τα τελευταία χρόνια έχει εκδοθεί ένας σημαντικός αριθμός αποφάσεων αστικών και διοικητικών δικαστηρίων, οι οποίες υποχρεώνουν τις ασφαλιστικές εταιρείες να καθορίζουν συγκεκριμένα κριτήρια ώστε να προβαίνουν σε αυξήσεις ασφαλίστρων στον κλάδο Υγείας
Π.Δ. 190/2006: Επικεντρώνεται, ιδιαίτερα μέσω του άρθρου 11, στο πλαίσιο ενημέρωσης των ασφαλισμένων από τους ασφαλιστικούς συμβούλους, όπως και στο πώς θα πρέπει να καθοδηγείται κάθε υποψήφιος ασφαλισμένος κατά τη διαδικασία σύναψης της ασφαλιστικής σύμβασης. Ωστόσο, όπως σημειώνουν νομικοί κύκλοι, πρόκειται για νομοθέτημα που προσεγγίζει τα εν λόγω θέματα με γενικές αναφορές, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό θα εξειδικευτούν με την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας IDD. Πάντως, με το Π.Δ. 190/2006 θεσμοθετήθηκε ως υποχρεωτική για τους διαμεσολαβούντες η ασφάλιση έναντι του κινδύνου της αστικής ευθύνης, προκειμένου να καλυφθούν κυρίως όσοι ασφαλιστές δεν ήταν άμεσα συνδεδεμένοι με ασφαλιστική εταιρεία. Πράξεις της ΤτΕ: Πολλές από τις Πράξεις της Τράπεζας της Ελλάδος περιλαμβάνουν αναφορές περί δικαιωμάτων των καταναλωτών, ή ρυθμίζουν ζητήματα διαφάνειας.
Νομολογία: Τα τελευταία χρόνια έχει εκδοθεί ένας σημαντικός αριθμός αποφάσεων αστικών και διοικητικών δικαστηρίων, οι οποίες υποχρεώνουν τις ασφαλιστικές εταιρείες να καθορίζουν συγκεκριμένα κριτήρια ώστε να προβαίνουν σε αυξήσεις ασφαλίστρων στον κλάδο Υγείας. Όπως σημειώνουν νομικοί κύκλοι, το γεγονός ότι πλέον θεωρείται δεδομένη η νομολογιακή εδραίωση του εν λόγω θέματος υποχρέωσε τις ασφαλιστικές εταιρείες να αναλάβουν οι ίδιες πρωτοβουλία για τη θέσπιση Δείκτη Υγείας, στον οποίο θα βασίζονται οι ανατιμήσεις στα συμβόλαια Υγείας.
Κώδικας Δεοντολογίας της ΕΑΕΕ: Υφίσταται εδώ και πολλά χρόνια και για το λόγο αυτό κρίθηκε σκόπιμη από τη σημερινή διοίκηση της Ένωσης η αναθεώρησή του, ώστε να εναρμονιστεί στα νέα δεδομένα της αγοράς, καθώς και στις αλλαγές που έχουν επέλθει τα τελευταία χρόνια στην ασφαλιστική νομοθεσία.
ν.2251/94: Πρόκειται για το βασικό πλαίσιο ρύθμισης των δικαιωμάτων που έχουν οι καταναλωτές κατά τις συναλλαγές τους με την αγορά. Το πλαίσιο αυτό ρυθμίζει και τις σχέσεις των καταναλωτών με τις ασφαλιστικές εταιρείες, τις εταιρείες διαμεσολάβησης και τους ασφαλιστικούς συμβούλους. Ο νόμος πρόσφατα κωδικοποιήθηκε με την υπουργική απόφαση 5338 (ΦΕΚ 40, Τεύχος Β’ 2017) ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερος στην εφαρμογή του.
Κανονισμός 1286/2014: Καθορίζει το Έγγραφο των Βασικών Πληροφοριών στις επενδύσεις που βρίσκονται σε ασφάλιση. Ο νέος κανονισμός υποχρεώνει τις ασφαλιστικές εταιρείες να διαθέτουν στους ενδιαφερόμενους ένα ασφαλιστικό προϊόν με επενδυτικά χαρακτηριστικά, ένα έγγραφο το οποίο περιέχει όλες εκείνες τις βασικές πληροφορίες που χρειάζονται για να αποφασίσουν το κατά πόσο θα προχωρήσουν στην επένδυσή τους.
Κομβικό σημείο του εν λόγω εγγράφου είναι ο βαθμός τυποποίησης και ομοιόμορφης παρουσίασης των βασικών αυτών πληροφοριών, ώστε να διευκολύνεται η άμεση σύγκριση τόσο μεταξύ των αντίστοιχων προϊόντων που διατίθενται από άλλες ασφαλιστικές εταιρείες, όσο και με λοιπές διαθέσιμες επενδυτικές επιλογές. Σκοπός του εγγράφου αυτού δεν είναι η εμπορική προώθηση του προϊόντος, αλλά η ενημέρωση του επενδυτή για τη φύση, τα χαρακτηριστικά, τους κινδύνους, καθώς και το κόστος, αλλά και τα δυνητικά κέρδη ή ζημιές ενός ασφαλιστικού προϊόντος που συνδέεται με επενδύσεις. Επίσης τον βοηθά να συγκρίνει κάθε επενδυτικό προϊόν με άλλα αντίστοιχα προγράμματα. Πυρήνας των πληροφοριών του εγγράφου αυτού είναι ο συνοπτικός δείκτης κινδύνου του κάθε προϊόντος, ο οποίος αποτελεί οδηγό για το επίπεδο κινδύνου, επιτρέποντας στον επενδυτή να εκτιμήσει πόσο πιθανό είναι να οδηγηθεί σε ζημιά, είτε λόγω δυσμενών κινήσεων στις αγορές είτε διότι η ασφαλιστική εταιρεία δεν θα είναι σε θέση να καταβάλει το ασφάλισμα.
Κανονισμός 2016/679 (GDPR): Από τον Μάιο του 2018 στην ΕΕ και την Ελλάδα τίθεται σε ισχύ το νέο πλαίσιο για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων, το οποίο μεταφέρει στην ουσία μεγάλο μέρος του ελέγχου-ευθύνης στις εταιρείες και οδηγεί στην υιοθέτηση νέων διαδικασιών και συστημάτων θωράκισης. Όσες εταιρείες δεν εναρμονιστούν με όσα ορίζονται και δεν ενσωματώσουν τη νέα κουλτούρα γύρω από τα προσωπικά δεδομένα, τη συλλογή και τη διαχείρισή τους θα βρεθούν αντιπρόστιμα. Στον ασφαλιστικό κλάδο, που λόγω της φύσης των εργασιών τους οι εταιρείες τηρούν και επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα σε εκτεταμένο βαθμό, θα πρέπει ήδη να έχουν λάβει τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα προστασίας των προσωπικών δεδομένων και ταυτόχρονα να έχουν δημιουργήσει συστήματα που θα διασφαλίζουν την ακεραιότητα, την εμπιστευτικότητα και τη διαθεσιμότητα των πληροφοριών. Βασικά σημεία του νέου πλαισίου είναι τα εξής:
• Ο GDPR καθιστά για κάθε εταιρεία αναγκαίο τον Data Protection Officer, ο οποίος θα πρέπει να συντονίζει διαφορετικά τμήματα ενδοεπιχειρησιακά όπως τη νομική υπηρεσία, το IT και το Information Security.
• Εντός 72 ωρών θα πρέπει η ανεξάρτητη αρχή να ενημερώνεται για κάθε περιστατικό παραβίασης ασφαλείας, ανεξάρτητα αν αυτό έχει οδηγήσει ή όχι σε απώλεια πληροφοριών.
• Το κόστος της μη συμμόρφωσης με τον κανονισμό οδηγεί σε συγκεκριμένες διαδικασίες την Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων: α) προειδοποίηση, β) επίπληξη, γ) αναστολή επεξεργασίας δεδομένων και δ) πρόστιμα τα οποία εκκινούν από 10.000.000 ευρώ ή το 2% του παγκόσμιου τζίρου εάν πρόκειται για διεθνή όμιλο και φτάνουν σε περίπτωση παράβασης βασικών διατάξεων του κανονισμού σε 20.000.000 ή στο 4% του παγκόσμιου τζίρου.
Μέσα από συγκεκριμένο πρότυπο έγγραφο στην ΕΕ ο διανομέας υποχρεούται να παρέχει στον καταναλωτή πριν την υπογραφή του συμβολαίου συγκεκριμένη πληροφόρηση
Cloud Ten Group
Oδηγία 2016/97/ΕΕ (IDD): Μέσα στις νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα ισχύσουν το 2018 είναι και η νέα οδηγία που αφορά στη διανομή ασφαλιστικών υπηρεσιών. Περίπου 12 χρόνια μετά τη θέσπιση κανόνων στη διανομή μέσω της οδηγίας IMD, η ΕΕ έρχεται σε μία πλέον πολυδιανεμητική αγορά να δημιουργήσει αυστηρότερο πλέγμα προστασίας για τον καταναλωτή και να καταστήσει πιο διαφανή τη σχέση πελάτη διαμεσολαβητή. Η εν λόγω οδηγία θα πρέπει να ενσωματωθεί μέχρι την 1η Ιουλίου στις εθνικές έννομες τάξεις των κρατών μελών και από την 1η Οκτωβρίου θα τεθεί σε ισχύ. Η πρόκληση για τον Έλληνα νομοθέτη είναι ότι πρόκειται για οδηγία ελάχιστης εναρμόνισης και αφήνει περιθώριο επιπλέον ρυθμίσεων που να μην παραβιάζουν ωστόσο την ίδια την οδηγία. Βασική στόχευση της ΕΕ είναι να υπάρξει αφενός κοινή ρύθμιση σε ενωσιακό επίπεδο και αφετέρου να διασφαλιστεί ότι ο διανομέας –όπως πλέον ονομάζεται ο διαμεσολαβητής– λειτουργεί προς όφελος του πελάτη.
Για αυτό και ορίζει:
• Υποχρεώσεις προσυμβατικής ενημέρωσης. Μέσα από συγκεκριμένο πρότυπο έγγραφο στην ΕΕ ο διανομέας υποχρεούται να παρέχει στον καταναλωτή πριν την υπογραφή του συμβολαίου συγκεκριμένη πληροφόρηση.
• Εισάγει την αρχή της αναλογικότητας ως προς τις υποχρεώσεις των διανομέων και η αρχή αυτή δεσμεύει την εποπτική αρχή στις αποφάσεις της. Αυτό σημαίνει ότι σε οποιαδήποτε απόφαση λαμβάνονται υπόψη το μέγεθος του διανομέα και οι υπηρεσίες που προωθεί.
• Ο διανομέας υποχρεούται να εξηγεί στον πελάτη, τον τρόπο με τον οποίο αμείβεται και τη σχέση που έχει με την εταιρεία εάν είναι δηλαδή σχέση αποκλειστικής συνεργασίας ή όχι.
• Διασυνδέει όλα τα μητρώα καταγραφής των επαγγελματιών που λειτουργούν πλέον σαν μία βάση.
• Στο σχεδιασμό των προϊόντων οι εταιρείες θα πρέπει να διατυπώνουν έγγραφη πολιτική και τον τρόπο με τον οποίο θα την εφαρμόζουν.
• Τα πρόστιμα δεν ορίζονται από την Οδηγία, θα οριστούν κατά τη μεταφορά της από τις εθνικές αρχές. ν. 4512/2018: Ο νόμος εισάγει τη διαμεσολάβηση για την επίλυση των αστικών και εμπορικών διαφορών, εντάσσοντας σε αυτές και τις ασφαλιστικές διαφορές.
Ειδικότερα, ο δικαστής μπορεί πλέον να παραπέμπει με βάση την κρίση του τα εμπλεκόμενα μέρη σε μία υπόθεση, στην εξωδικαστική επίλυση της διαφοράς τους. Στόχος είναι να υπάρξει αφενός αποσυμφόρηση της νομικής διαδικασίας και αφετέρου να επιλυθούν πολύ πιο άμεσα οι διαφορές.
Επίσης ορίζεται ότι:
• Στις διαφορές που υποχρεωτικά υπάγονται στη διαδικασία της διαμεσολάβησης εντάσσονται οι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις αποζημίωσης οποιασδήποτε μορφής για ζημίες από αυτοκίνητο, ανάμεσα στους δικαιούχους ή τους διαδόχους τους και εκείνους που έχουν υποχρέωση για αποζημίωση ή τους διαδόχους τους, όπως και απαιτήσεις από σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτου, ανάμεσα στις ασφαλιστικές εταιρείες και τους ασφαλισμένους ή τους διαδόχους τους, εκτός αν από το ζημιογόνο συμβάν επήλθε θάνατος ή σωματική βλάβη.
• Στις περιπτώσεις που υποχρεωτικά ακολουθείται πρόωρα η εξωδικαστική οδός περιλαμβάνονται οι διαφορές που αφορούν σε απαιτήσεις αποζημίωσης ασθενών ή των οικείων τους σε βάρος ιατρών, οι οποίες ανακύπτουν κατά την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας των τελευταίων.
Στις διαφορές που υποχρεωτικά υπάγονται στη διαδικασία της διαμεσολάβησης εντάσσονται οι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις αποζημίωσης οποιασδήποτε μορφής για ζημίες από αυτοκίνητο,
Ο ΡΌΛΟΣ ΤΗΣ Γ.Γ. ΕΜΠΟΡIΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤH
Στο μεταξύ, το καθ’ ύλην αρμόδιο όργανο διευθέτησης ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές με τις ασφαλιστικές εταιρείες, πέραν φυσικά του Συνηγόρου του Καταναλωτή και των φορέων εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, είναι η Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, η οποία έχει αρμοδιότητα στις εξής περιπτώσεις:
• Διερεύνηση καταχρηστικών γενικών και ειδικών όρων ασφαλιστικών συμβάσεων που έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική διατάραξη της ισορροπίας των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων σε βάρος του καταναλωτή.
• Διερεύνηση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών των ασφαλιστικών επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές με πράξεις ή παραλείψεις των εκπροσώπων τους, συμπεριλαμβανομένης της διαφήμισης και του τρόπου προώθησης και πώλησης των προϊόντων και υπηρεσιών τους.
• Διερεύνηση καταγγελιών για αναπροσαρμογή ασφαλίστρου. Σύμφωνα με το άρθρο 18 του Ν. 4364/05-02-2016 η κατάρτιση των τιμολογίων που χρησιμοποιούν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις είναι ελεύθερη και γίνεται σύμφωνα με τις τεχνοοικονομικές ανάγκες της κάθε επιχείρησης. Ωστόσο τα κριτήρια αναπροσαρμογής ασφαλίστρου με βάση τα οποία θα γίνεται η αύξηση αυτή θα πρέπει να είναι εκ των προτέρων ειδικά ορισμένα και εύλογα για τον καταναλωτή (ΥΑ Ζ1-74/2011 ΦΕΚ 292/Β/22-02-2011). Η Υπηρεσία διερευνά σχετικές καταγγελίες για αδιαφανή κριτήρια αναπροσαρμογής ασφαλίστρου.
• Διερεύνηση για παραπλάνηση καταναλωτή (π.χ. παραπλανητική διαφήμιση). Δεν περιλαμβάνεται ο τρόπος πώλησης από τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές.
• Διερεύνηση μονομερούς τροποποίησης όρου ασφαλιστικής σύμβασης χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση του καταναλωτή ασφαλισμένου.
• Διερεύνηση καταγγελιών καταναλωτών για παράβαση όρου της ασφαλιστικής σύμβασης.
• Διερεύνηση καταγγελιών καταναλωτών για άρνηση πληρωμής Φ.Π.Α σε δαπάνες νοσηλείας. • Διερεύνηση καταγγελιών για καθυστέρηση καταβολής ασφαλιστικής αποζημίωσης.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το τελευταίο, ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει επικοινωνήσει με την ασφαλιστική εταιρεία εγγράφως προκειμένου να αιτιολογηθούν οι λόγοι καθυστέρησης ή άρνησης καταβολής της αποζημίωσης.
Η ασφαλιστική επιχείρηση οφείλει να εξετάσει την αιτίαση και να απαντήσει σε συγκεκριμένη προθεσμία η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 50 ημερολογιακές ημέρες από την ημερομηνία υποβολής της. Εάν δε λάβει επαρκείς εξηγήσεις, ο καταναλωτής μπορεί να απευθυνθεί στη Διεύθυνση Προστασίας Καταναλωτή για παρέμβαση ή στην Τράπεζα της Ελλάδος (Δ/νση Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης) ή στο Συνήγορο του Καταναλωτή. Σε περίπτωση που η ασφαλιστική εταιρεία εξακολουθεί να αρνείται την καταβολή της ασφαλιστικής αποζημίωσης κι έχει αιτιολογήσει επαρκώς τους λόγους άρνησής της, μπορεί να διεκδικήσει το ποσό της αποζημίωσης μόνο μέσω των πολιτικών δικαστηρίων.
Ο ΔΕIΚΤΗΣ ΚOΣΤΟΥΣ ΥΓΕIΑΣ
Στο μεταξύ, εφόσον μιλάμε για τα δικαιώματα των καταναλωτών δεν μπορούμε παρά να αναφερθούμε και στο ζήτημα των ασφαλίστρων, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον κλάδο Υγείας, για τον οποίο η Ένωση δρομολογεί την καθιέρωση δείκτη υπολογισμού του κόστους υγείας, τον οποίο έχει αναλάβει να καταρτίσει το ΙΟΒΕ.
Παράγοντες αυτού αναφέρουν ότι, ως project δεν έχει ακόμη ωριμάσει και σημειώνουν πως θα απαιτηθούν τουλάχιστον δύο με τρεις μήνες προκειμένου η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου να ολοκληρώσει μια πρώτη προσέγγιση στο θέμα. Προσθέτουν, δε, ότι η κρισιμότερη και δυσκολότερη ίσως παράμετρος είναι το πώς θα προσδιοριστούν τα χαρακτηριστικά του δείκτη Υγείας, ώστε να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητά του.
Σημειώνεται ότι, η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος έχει επενδύσει στο δείκτη Υγείας προκειμένου να εξασφαλίσει ένα εργαλείο άμεσης καταγραφής της εξέλιξης που παρουσιάζει το κόστος νοσηλείας στα ιδιωτικά θεραπευτήρια και μέσω αυτής να δίνεται η δυνατότητα στις ασφαλιστικές εταιρείες να αποδίδουν τις όποιες μεταβολές στα ασφάλιστρα σε πραγματικά – μετρήσιμα δεδομένα της αγοράς.
Η δυσκολία και η πολυπλοκότητα του όλου εγχειρήματος προκύπτει και από το γεγονός ότι η προσπάθεια για την κατάρτιση του δείκτη κρατά πολλά χρόνια. Ήταν το 2011 όταν για πρώτη φορά Υπουργείο Οικονομίας, ΕΛΣΤΑΤ και ΕΑΕΕ έκατσαν στο ίδιο τραπέζι, με πρωτοβουλία του Υπουργείου ώστε να δοθεί μια λύση στο ζήτημα των υψηλών, τότε, ανατιμήσεων στα ασφάλιστρα του κλάδου Υγείας. Όμως οι τρεις πλευρές δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε κάποια κοινή θέση με αποτέλεσα το όλο θέμα να «παγώσει» για αρκετά χρόνια.
Συνέχεια δόθηκε το 2016 όταν επιχειρήθηκε η επαναπροσέγγιση της ΕΛΣΤΑΤ, η οποία ωστόσο δεν δέχθηκε να συμμετάσχει σε μια ανάλογη πρωτοβουλία. Η Ένωση προκειμένου να οδηγηθεί σε λύση απευθύνθηκε στο ΙΟΒΕ, με σκοπό την κατάρτιση ενός «ιδιωτικού» πλέον δείκτη, ο οποίος όπως όλα δείχνουν θα παρουσιάσει το πρώτο του «αποτύπωμα» μετά την πάροδο τουλάχιστον ενός τριμήνου.
Πηγή: Ασφαλιστικό Marketing Απρίλιος 2018
